Bác sĩ Akihito Ikushima tiếp tục hoạt động thiện nguyện trong ngành nha khoa tại Việt Nam. Không chỉ mở hai phòng khám nha khoa, ông còn tham gia giảng dạy cho sinh viên và hỗ trợ các dự án nha khoa ở Hà Nội, tỉnh Trà Vinh, tỉnh Lâm Đồng, v.v. Ông chia sẻ về những thay đổi trong suốt hơn mười năm qua và những dự định sắp tới.
Hoạt động tình nguyện nha khoa ở cả miền Bắc và miền Nam.
―― Xin ông hãy chia sẻ vài thông tin về chương trình tình nguyện trong lĩnh vực nha khoa.
Ikushima： Cơ duyên bắt đầu khi người đàn em của tôi là trưởng nhóm tình nguyện. Với tư cách là thành viên của JAVDO (Tổ chức tình nguyện Nha khoa Nhật Bản) tôi đã tham gia đều đặn hàng năm từ năm 2012.
Tôi tham gia cùng với khoảng 20-30 người thuộc lĩnh vực nha khoa từ Nhật Bản, điểm dừng chân đầu tiên là tỉnh Vĩnh Long, thuộc miền Nam. Chúng tôi thực hiện các hoạt động điều trị nha khoa cho học sinh tiểu học tại đây. Tôi đã kinh ngạc trước cảnh tượng mà tôi chưa từng thấy trước đây. Trong miệng các em toàn răng sâu, và nhổ răng sữa trở thành phương pháp điều trị chính.
Lần thứ hai, tình hình cũng diễn ra tương tự tại khu vực miền núi phía Bắc. Cùng với việc nhổ bỏ răng sâu, chúng tôi cũng bắt đầu các hoạt động phòng ngừa. Sau khi trở về Nhật, tình cờ thấy một quảng cáo tuyển dụng vị trí Giám đốc phòng khám tại Việt Nam trên tạp chí chuyên ngành. Nội dung quảng cáo liên quan đến việc thành lập một phòng khám nha khoa tại Hà Nội của Tổ chức Y tế Daishinkai. Tôi có thể sống ở Việt Nam và đã có kinh nghiệm trong việc mở, quản lý phòng khám, vì vậy tôi đã ứng tuyển và được nhận.
Tuy nhiên, kế toán và các quy định tại Việt Nam có sự khác biệt so với Nhật, và đây cũng là lần đầu tiên tôi xin giấy phép. Chuyên viên tư vấn mà tôi thuê cũng chưa có kinh nghiệm trong lĩnh vực này vì vậy chúng tôi đã cùng nhau nỗ lực và mất khoảng nửa năm để có thể xin được giấy phép. Vào tháng 7 năm 2016, tôi đã mở phòng khám nha khoa Mikuni tại Hà Nội. Đây là phòng khám nha khoa Nhật Bản thứ ba tại Hà Nội.
Tôi làm Trưởng phòng khám và thực hiện các ca điều trị khoảng 01 năm rưỡi cho đến khi công việc kinh doanh đi vào quỹ đạo. Sau đó, tôi chuyển sang tập trung vào công tác quản lý và bắt đầu tham gia giảng dạy tại các Khoa Nha của các trường Đại học ở Việt Nam cũng như tại các cơ sở nha khoa địa phương.
―― Đây là hoạt động giáo dục về nha khoa phải không?
Ikushima： Vâng. Mục đích mở phòng khám là để đóng góp vào ngành nha khoa Việt Nam, và Nha khoa Mikuni tại Hà Nội được thành lập như một cơ sở để thực hiện mục đích đó. Việc hỗ trợ các trường Đại học và Phòng khám nha khoa đã là một phần trong kế hoạch từ ban đầu.
Vào thời điểm đó, số lượng Khoa Nha và các trường Đại học Nha khoa còn ít, hệ thống giáo dục cũng chưa được thiết lập đầy đủ. Ở Nhật Bản, giáo dục sinh viên, điều trị và nghiên cứu sau đại học là ba trụ cột chính. Trong khi ở Việt Nam, phần nghiên cứu gần như không có, chỉ tốt nghiệp bác sĩ nha khoa. Vì vậy, trình độ y tế còn hạn chế, và những gì tôi dạy chủ yếu là các kiến thức cơ bản cũng như cách phòng ngừa nha khoa, điều mà ở Nhật Bản ai cũng biết. Lúc đó, ở Việt Nam chưa có các hoạt động phòng ngừa nha khoa như: khám răng định kỳ hay hướng dẫn đánh răng, v.v.
Vào tháng 11 năm 2017, tôi đã khai trương Nha khoa Mikuni cơ sở 2 tại Hà Nội. Vì đã có kinh nghiệm trong việc thành lập phòng khám, tôi không cần thuê chuyên viên tư vấn nữa. Tại phòng khám này các nha sĩ và bệnh nhân đều là người Việt Nam, đích thân tôi trực tiếp hướng dẫn các nha sĩ người Việt trong quá trình vận hành phòng khám.
Trong quá trình phỏng vấn và hướng dẫn các nha sĩ người Việt Nam, tôi có cơ hội hiểu rõ hơn về tình hình nha khoa tại địa phương và cảm nhận rõ sự chênh lệch về trình độ. Là một chuyên gia, tôi nhận thấy việc tiệt trùng dụng cụ không được thực hiện đầy đủ, cũng như thiếu những thiết bị, vật liệu cần thiết mà lẽ ra phải có, v.v.
Tiếp theo, tôi giảng dạy tại Khoa Nha (Khoa Răng hàm mặt) của Đại học Trà Vinh mới thành lập ở tỉnh Trà Vinh, miền Nam. Do vào năm 2018 Tổ chức Y tế Daishinkai đã nhận được lời mời, vì thế tôi bắt đầu giảng dạy tại nơi đây từ tháng 04 năm 2019, với vai trò giảng viên thỉnh giảng, truyền đạt các kiến thức cơ bản, phòng ngừa nha khoa và những phương pháp điều trị mà ở Việt Nam chưa có.
Chính nhờ vậy, tôi nhận được đánh giá cao từ tỉnh Trà Vinh, vào tháng 04 năm 2020, dự án phòng ngừa bệnh viêm nhiễm đã được triển khai.
―― Lĩnh vực hoạt động của ông ngày càng mở rộng nhỉ.
Ikushima： Mục đích của dự án là chuyển giao kỹ thuật từ hệ thống chăm sóc sức khỏe răng miệng tại các trường học của Nhật Bản, vì các trường học ở đây không có chương trình kiểm tra răng miệng cho học sinh. Khoa Nha (Khoa Răng hàm mặt) của Đại học Trà Vinh tổ chức khám răng miệng mỗi năm một lần và hướng dẫn chăm sóc răng miệng hai lần trong một năm tại các trường tiểu học trong khu vực. Chương trình kéo dài trong 05 năm và sẽ kết thúc vào tháng 03 năm nay, dự là sẽ bắt đầu một giai đoạn mới (theo thông tin lúc phỏng vấn).
Một mục tiêu quan trọng nữa là khuyến khích các sinh viên khoa Nha (Khoa Răng hàm mặt) quan tâm đến việc đóng góp cho xã hội. Mặc dù số lượng sinh viên của khoa Nha (Khoa Răng hàm mặt) ở các trường Đại học công lập khoảng 100 người, nhưng với sự tham gia của các trường Đại học tư thục, số lượng khoa Nha (Khoa Răng hàm mặt) đã tăng lên trong 10 năm qua, dẫn đến việc các phòng khám nha khoa ở các vùng nông thôn đã tăng gấp đôi, gấp ba.
Tuy nhiên, hiện nay vẫn còn thiếu kiến thức cơ bản và phòng ngừa, cũng như thiếu khái niệm về điều trị nha khoa cho phụ nữ mang thai, sản phụ, người cao tuổi, cũng như giáo dục dinh dưỡng. Tôi hy vọng sinh viên sẽ có những kiến thức này và ý thức đóng góp cho Xã hội ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường.
Thông qua dự án này, tôi đã nhận được đề nghị từ công ty HOLUS về việc triển khai các hoạt động chăm sóc sức khỏe răng miệng ở các khu vực khác. Chi nhánh công ty tại Việt Nam, AGRIEX, hiện đang trồng nông sản và chế biến thực phẩm tại tỉnh Lâm Đồng, sau đó xuất khẩu sang Nhật Bản (tham khảo số báo tháng 6 năm 2024 của tạp chí chúng tôi).
AGRIEX từ lâu đã hỗ trợ các trại trẻ mồ côi trong khu vực, và hiện tại công ty đang thực hiện kiểm tra răng miệng định kỳ và bôi fluoride cho trẻ em tại nhiều trại trẻ mồ côi, trường tiểu học. Tôi bắt đầu công tác tại tỉnh Lâm Đồng vào tháng 5 năm 2024 và trong khi tham gia hỗ trợ các hoạt động này tôi cũng tham gia hướng dẫn, chỉ đạo tại dự án ở tỉnh Trà Vinh mỗi năm 03 lần, mỗi lần khoảng 01 tuần.
Đậu kỳ thi tiếng Việt Y tế
―― Ông có thể kể về kỳ thi tiếng Việt Y tế không?
Ikushima： Ngay cả khi đã có giấy phép hành nghề y của Việt Nam, vẫn cần có phiên dịch viên được chỉ định trong quá trình điều trị y tế. Tuy nhiên, các phiên dịch viên y tế chủ yếu tập trung ở Thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội, còn ở các vùng nông thôn thì không có. Nhưng nếu đỗ kỳ thi tiếng Việt Y tế, tôi có thể thực hiện khám chữa bệnh độc lập ở các khu vực miền núi và mở phòng khám tại tỉnh Lâm Đồng.
Vào tháng 11 năm 2024, tôi đã tham gia kỳ thi tại Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh và trở thành người Nhật Bản đầu tiên đỗ kỳ thi này. Mặc dù tôi không giỏi giao tiếp, nhưng vì muốn đọc hiểu các tài liệu tiếng Việt, tôi đã tự học để cải thiện khả năng đọc và viết. Tuy nhiên, vì vẫn chưa có nhiều thông tin về kỳ thi, lần đầu tôi tham gia chỉ đơn giản là muốn tìm hiểu thông tin.
Kỳ thi gồm các phần nghe, đọc, viết và nói giống như kỳ thi tiếng Anh. Các bài viết không khó nếu hiểu được thuật ngữ chuyên ngành, và tôi nghĩ mình đã đỗ nhờ vào kỹ năng đọc hiểu và viết. Tôi không học gì thêm ngoài những kiến thức đã có, chính tôi còn bất ngờ nữa cơ mà (cười).
―― Ông có thể chia sẻ về kế hoạch sắp tới không?
Ikushima： Lúc mới bắt đầu đặt chân tới Việt Nam, ở những vùng quê nghèo, có nhiều trẻ em không có bàn chải đánh răng, thấy vậy tôi đã mang theo một lượng lớn bàn chải. Và rồi, trong suốt mười mấy năm qua, thói quen đánh răng đã dần được hình thành. Với sự gia tăng của các bác sĩ nha khoa, giờ đây nhiều người đã bắt đầu đi khám nha hơn.
Sau đại dịch COVID-19, nhận thức và trình độ kỹ thuật của các bác sĩ nha khoa cũng đã được nâng cao, và tôi nghĩ điều này là nhờ vào việc các bác sĩ và sinh viên sử dụng điện thoại thông minh để tra cứu thông tin. Đặc biệt, các bác sĩ trẻ trong độ tuổi 20 và 30 rất chăm chỉ học hỏi, và chính họ là những người đang thúc đẩy trình độ chuyên môn trong ngành.
Trong tương lai, tôi muốn mở rộng hoạt động, đồng thời đào tạo những người kế thừa. Các bác sĩ nha khoa đang hành nghề hiện tại vẫn còn quan điểm khá bảo thủ (cười), vì vậy đối tượng hướng tới của tôi sẽ là các sinh viên đại học. Chính vì thế, tôi đã nhờ giới thiệu và bắt đầu liên lạc các sinh viên nha khoa đến từ tỉnh Lâm Đồng đang theo học tại Đại học Y Hà Nội, Đại học Y Dược Tp.Hồ Chí Minh, Đại học Trà Vinh và các trường khác. Tỉnh Lâm Đồng là nơi không có trường đào tạo nha khoa.
Ngoài ra, tôi cũng đến thăm các bác sĩ nha khoa đồng ý tham gia vào các hoạt động đóng góp Xã hội và mời họ trở thành cộng sự tại địa phương. Vì chỉ có một mình không thể quán xuyến được nhiều việc cùng lúc, nên tôi muốn tập họp những người có thể hỗ trợ để cải thiện sức khỏe răng miệng tại đây.
Hoạt động của chúng tôi không chỉ trong vòng 02 đến 03 năm mà phải mất khoảng 05 đến 10 năm để mang lại lợi ích và ý nghĩa thiết thực, vì vậy chúng tôi dự định sẽ tập trung hoạt động tại địa phương này trong một thời gian dài.
Khác so với lúc mới đến Việt Nam, dạo gần đây người Việt Nam ngày càng nhiệt tình tham gia các hoạt động tình nguyện hơn. Nếu nói rằng chúng tôi đang bước vào một giai đoạn mới, thì những vùng quê mà người Việt không đến sẽ là nơi các bác sĩ nước ngoài như chúng tôi có thể đóng góp.
